Παρασκευή 10 Ιουλίου 2015

Ερνέστος Τσίλλερ και η νέα Αθήνα

Ο Τσίλλερ με το Χάνσεν κατά την
κατασκευή της Ακαδημίας Αθηνών
Μετά τη σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους, η Αθήνα ήταν ένα μεγάλο χωριό, με αριθμό κάτοικων που δεν ξεπερνούσαν τις 7.000Τα σπίτια των κατοίκων έμοιαζαν με παράγκες και γύρω από τις συνοικίες υπήρχαν μεγάλα χωράφια, που χρησιμοποιούνταν για καλλιέργεια ή βοσκοτόπια.

Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1834 ο Όθωνας, μετά από παρότρυνση του πατέρα του Λουδοβίκου, αποφάσισε ότι νέα πρωτεύουσα της Ελλάδας θα γινόταν η Αθήνα, ξεκινώντας η προσπάθεια ανοικοδόμησης της κατεστραμμένη από τον πόλεμο με τους Τούρκους πόλη.

Ο βασιλιάς Όθωνας επιστράτευσε μια σειρά από Ευρωπαίους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους με σκοπό να μετατρέψουν το χωριό σε πόλη και για να δημιουργήσουν μια Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.

Ερνέστος Τσίλλερ
Σε αυτή την δύσκολη προσπάθεια πρωτοστάτησε ο Γερμανός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, ερευνητής και λάτρης της Ελληνικής αρχαιότητας Ερνέστος (Ερνστ Μόριτζ Θίοντορ) Τσίλλερ.

Εθνικό Θέατρο
Η πρωτοπορία του ήταν πως κατάφερε να μεταφέρει στην Ελλάδα, στοιχεία από Ευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά κινήματα, όπως ο νεοκλασικισμός, και να παντρέψει βορειοευρωπαϊκά στοιχεία και αναγεννησιακές πινελιές με μοτίβα από την κλασική αρχαιότητα και το Βυζάντιο, δημιουργώντας πολύ σημαντικά αρχιτεκτονήματα, όπως το Εθνικό Θέατρο,το Χημείο Αθηνών, το Προεδρικό Μέγαρο, το ανάκτορο τότε του διαδόχου Κωνσταντίνου και πολλά ακόμα.

Ο Τσίλλερ προσαρμόστηκε στις Ελληνικές συνθήκες, σεβάστηκε την κλίμακα των έργων και το μέγεθος της Αθήνας που βρήκε, επίβαλλε διαφορετικές αναλογίες σε ήδη καθιερωμένους ρυθμούς, αφήνοντας σπουδαία κληρονομιά στην εγχώρια αρχιτεκτονική. Ο Τσίλλερ χάρισε στην Αθήνα έργα ανάλογης ποιότητας με εκείνα που χτίζονταν στη Βιέννη και την υπόλοιπη Ευρώπη, κάνοντάς τη την ιδιαίτερη πατρίδα του και παίρνοντας τελικά την ελληνική υπηκοότητα.

Χημείο Αθηνών









Ποιος ήταν, όμως, ο Τσίλλερ;

Ο Τσίλλερ μεγάλωσε μέσα στα εργοτάξια της Σαξονίας, που ο εργολάβος πατέρας του τον πήγαινε και μάθαινε τα μυστικά της κατασκευής και της οικοδομικής λεπτομέρειας. 

Φοίτησε το 1855 στην αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου της Δρέσδης, απ’ όπου πήρε το πτυχίο του το 1858. Στη διάρκεια των σπουδών του μαθήτευσε στο γραφείο του λαμπρού Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν (1858-1859). Η γνωριμία μαζί του θα καθορίσει την καριέρα του, αλλά και τη μοίρα της Ελληνικής αρχιτεκτονικής.

Με αυτή τη σημαντική εμπειρία κερδίζει Ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς, όπως της Ρωσικής κυβέρνησης για την ανοικοδόμηση της Τιφλίδας. Το έργο αυτό το αφήνει ο Τσίλλερ διότι, δύο χρόνια αργότερα ο Χάνσεν τον καλεί για να επιβλέψει την ανέγερσή της Ακαδημίας Αθηνών.












Ο Τσίλλερ έφτασε στην Αθήνα το 1861, σε ηλικία μόλις 24 ετών, και αμέσως αναλαμβάνει την επίβλεψη, για λογαριασμό του Χάνσεν, της ανέγερσης της Σιναίας Ακαδημίας, του πρώτου μεγάλου δημόσιου έργου των Αθηνών χτισμένου αποκλειστικά από πεντελικό μάρμαρο (το οικοδόμημα ολοκληρώθηκε τελικά το 1890).

Μεγάλη του αγάπη ήταν η μελέτη των αρχαιολογικών θησαυρών και η ενασχόλησή του με την κλασική αρχαιότητα. Αυτή η ενασχόληση τον οδήγησαν στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής του κληρονομιάς με πλουραλιστικό ύφος, ενταγμένο πάντα στο πλαίσιο του κλασικισμού. Ταυτόχρονα, ο Τσίλλερ έκανε δικές του ανασκαφές, αποτύπωσε το Θέατρο του Διονύσου στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, μελέτησε την αρχιτεκτονική του Παρθενώνα (ανακαλύπτοντας μάλιστα την ηθελημένη καμπυλότητα στην κατασκευή του), σχεδίασε τα λείψανα των αετωμάτων και κατέγραψε την πολυχρωμία στα αγάλματα και τα αρχιτεκτονικά μέλη του Θησείου, του Ερεχθείου, του Ναού της Αφαίας στην Αίγινα κ.ά.

Έγινε άμεσα μέλος της αθηναϊκής κοινωνίας και αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Παντρεύτηκε την Ελληνίδα πιανίστρια Σοφία Ντόντου, έγινε πατέρας και μπλέχτηκε ενεργά με τον δημόσιο βίο της χώρας μας.

Μοναδικό διάλειμμα στην αδιάλειπτη παραμονή του στην Ελλάδα ήταν η περίοδος μετά την έξωση του Όθωνα, όταν τα έργα στην Ακαδημία διακόπτονται και ο Τσίλλερ αναγκάζεται να καταφύγει στην Ιταλία και να περάσει κάποια χρόνια στη Βιέννη.

Το 1868 επιστρέφει με σκοπό να ιδιωτεύσει και το 1872 διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών, τον πρόδρομο του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Σύντομα ο Τσίλλερ θα γίνει ένας καθιερωμένος αρχιτέκτονας, απολαμβάνοντας καθολική αναγνώριση.

Θα λάβει και την αναγνώριση του Βασιλιά, αφού ο Τσίλλερ ήταν πια ο μεγαλύτερος αρχιτέκτονας της Αθήνας. Ο Βασιλιάς του αναθέτει τη μελέτη και την ανέγερση των θερινών ανακτόρων στο Τατόι, στους Πεταλιούς και αργότερα του ανακτόρου του διαδόχου του θρόνου, προσελκύοντας έτσι όλη τη μεγαλοαστική τάξη, για να τους χτίσει τα μέγαρα και τις εξοχικές τους κατοικίες.

Στα πρώτα έργα του Τσίλλερ συγκαταλέγονται το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών (γκρεμίστηκε το 1940), το Βασιλικό Θέατρο (Εθνικό σήμερα), το Θέατρο Πατρών και το Θέατρο Ζακύνθου (καταστράφηκε στον σεισμό).










Ανέλαβε την ανέγερση του σημερινού Προεδρικού Μεγάρου, γεγονός που του εξασφάλισε πλήθος αναθέσεων για το χτίσιμο ιδιωτικών μεγάρων, όπως το Ιλίου Μέλαθρον για λογαριασμό του Ερρίκου Σλίμαν (σημερινό Νομισματικό Μουσείο), τα Μέγαρα Μελά, Σταθάτου, Δεληγιώργη (πρώην Ταινιοθήκη), Καλλιγά, Ψύχα, Πεσμαζόγλου, οι επαύλεις των Θων και Συγγρού και πολλά πολλά ακόμη…

Ιλίου Μέλαθρον
























Μέγαρο Σταθάτου

























Μέγαρο Ψύχα
























Στα έργα του περιλαμβάνονται το Γερμανικό και Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, τα ξενοδοχεία «Μπάγκειον» και «Αλέξανδρος» στην Ομόνοια, εκκλησίες σε Μαρκόπουλο, Αίγιο, Βέλο Κορινθίας, Βίλια Αττικής, ο Άγιος Αθανάσιος Πύργου, ο Ναός της Φανερωμένης στο Αίγιο, ο Άγιος Λουκάς Πατησίων, η Αγία Τριάδα της Οδού Πειραιώς, αλλά και κατοικίες στην Κηφισιά, αγορές και σχολεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. 

Στον Πειραιά έφτιαξε μάλιστα ολόκληρη γειτονιά με νεοκλασικά, την οποία ονόμασε «Συνοικία των Επαύλεων», αν και θα έμενε τελικά γνωστή ως «Συνοικία Τσίλλερ»!

Συνοικία Τσίλλερ. Ζωγραφική από τον Τσαρούχη









Ο Τσίλερ αποπεράτωσε και πολλά δημόσια έργα, όπως το Μουσείο της Ολυμπίας, το Χημείο, το Κεντρικό Ταχυδρομείο, η Αγορά του Πύργου, το Δημαρχείο της Ερμούπολης, το Γενικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης και το θέατρο «Απόλλων» στην Πάτρα.

Δημαρχείο Ερμούπολης










Πέρα από τα έργα που πραγματοποίησε ο Τσίλλερ , επέβλεψε και την εκτέλεση των έργων του Χάνσεν στο Ζάππειο, την Εθνική Βιβλιοθήκη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ έκανε και προτάσεις για τη δημιουργία ενός πάρκου αναψυχής στον Λυκαβηττό (η δενδροφύτευση του οφείλεται εξάλλου στον ίδιο). 

Ως φιλόδοξος και οραματιστής αρχιτέκτονας, ο Τσίλλερ εισήγαγε πολλούς νεοτερισμούς, όπως η κεντρική θέρμανση, τα ρολά στα παράθυρα, αλλά ασχολήθηκε και με την αντισεισμικότητα των κτιρίων του. 

Πολλά οφείλει στον Τσίλλερ η Αθήνα του 19ου αιώνα που την μεταμόρφωσε σε μια Ευρωπαϊκού τύπου πρωτεύουσα, με εμφανή την αρχιτεκτονική της ταυτότητα. Πραγματοποίησε περίπου 500 έργα που άφησε κληρονομιά στην αρχιτεκτονική της Ελλάδα, αν και πολλά δεν σώθηκαν. 

Το αποτέλεσμα ήταν πως ο Γερμανός αρχιτέκτονας, που αγάπησε όσο κανείς την Αθήνα, που πολιτογραφήθηκε Έλληνας, που μετείχε σε αρχαιολογικές ανασκαφές και στο διδασκαλικό έργο στο Πολυτεχνείο, μέχρι και στη διεύθυνση δημόσιων έργων, που άφησε τη σφραγίδα του στην αρχιτεκτονική της Αθήνας και της Ελλάδας, πέθανε πάμφτωχος, στην Αθήνα, στις 12 Νοεμβρίου 1923.

---------------------
Οι φωτογραφίες είναι αλιευμένες από το διαδίκτυο.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου